Grupa społeczna

Każdy człowiek w ciągu swojego życia bezustannie wchodzi w różnorodne kontakty z innymi ludźmi, funkcjonuje w grupach społecznych. Pierwszą z nich niewątpliwie jest rodzina, później grupa rówieśnicza, klasa szkolna, a jeszcze później wszelkiego typu grupy, które związane są z pełnieniem ról społecznych. Dla dzieci w wieku szkolnym możemy wyróżnić takie grupy społeczne jak rodzina, klasa szkolna i inna grupa rówieśnicza. Określeń pojęcia grupy jest bardzo wiele, każdy z badaczy podchodzi indywidualnie do niego. Jedni badacze ujmują je bardzo szeroko, obejmując nimi luźne zbiory osób działających na siebie przez określony czas, takim przykładem może być sytuacja eksperymentalna. S. Mika opracował definicje grupy, o której mówimy „wtedy, gdy dwie lub więcej jednostek pozostaje ze sobą w bezpośredniej interakcji, gdy mają one względnie jasny cel, posiadają wspólnie ustalone normy i mają względnie rozwiniętą strukturę”.1 Występują także tacy autorzy, którzy rezerwują pojęcie „grupa” dla niektórych formacji społecznych, które odznaczają się ściśle określonymi właściwościami. Wśród tych autorów można wyróżnić takich, którzy dla określenia grupy odwołują się do kategorii psychologicznych, czyli m.in. uświadomienie sobie przynależności do grup, oczekiwań form wzajemnego oddziaływania na siebie. Takie rozumienie grupy charakterystyczne było dla socjologii tradycyjnej. F. Znaniecki określał grupę: „Grupą społeczną nazywamy każde zrzeszenie ludzi, które w świadomości samych tych ludzi stanowi odrębną całość”2. Natomiast współczesny znany polski socjolog Z. Bauman, rezerwuje pojęcie grupy dla takiej zbiorowości, „między członkami której istnieje więź całkowita (totalna); sieć tych stosunków tworzy strukturę grupy”3. Takie ujęcie grupy ma zakres stosunkowo wąski i obiega ono od tendencji jakie dominują w nauce w zakresie definiowania terminu grupy. Samo pojęcie „więzi całkowitej” dostarcza pewnych trudności, można je interpretować subiektywnie, ponieważ można by przyjąć, że tylko partnerzy mogą zdecydować, jaka szeroka więź ich łączy.

We współczesnej Psychologia społecznej oraz socjologii przy określeniu pojęcia grupy kategorie subiektywne zastępuje się kategoriami obiektywnymi, takimi jak role, normy, czy układy społeczne. Takie kategorie przyjmują M. i C. Sherifowie w następującej definicji grupy: „Grupa jest społeczną formacją, która składa się z pewnej liczby osób pozostających z sobą wzajemnie w bardziej lub mniej określonych pozycjach i rolach, które ma własny system wartości i norm regulujących zachowanie poszczególnych członków w sprawach ważnych dla grup”1.

 

Do tak określanych grup należą m.in.: klasa szkolna, paczka rówieśnicza, stronnictwo polityczne, naród. Natomiast do tak określonej definicji nie można zaliczyć grupy publiczności, która znajduje się na jednym koncercie czy pasażerów autobusu, tutaj dobrym określeniem będzie termin „zbiorowość”.

 

Tak jak definicji grupy jest wiele, podobnie jest z ich podziałem. Możemy wyróżnić grupy według poniższych kryteriów:

 

  1. grupy małe i duże. Małe to takie, której członkowie kontaktuje się ze sobą bezpośrednio, najczęściej stanowią część składową większych grup. Ich normy, struktura wewnętrzna oraz cele są ściśle powiązane z grupami, których są składnikami. Natomiast duża grupa stanowi większą ilość osób. Kontakty często odbywają się za pośrednictwem jej członków, którzy nie muszą się nawet znać ze sobą. Przykładem dużych grup są mieszkańcy danego miasta albo związek zawodowy nauczycieli.

  2. grupy pierwotne i wtórne

  3. stopnia zorganizowania – mamy grupy formalne i nieformalne. Grupy nieformalne cechują się istnieniem więzi emocjonalnej, która łączy członków; zaspokajają potrzeby psychiczne i społeczne członków oraz oddziałują silnie na ich motywy i postawy. „Grupy nieformalne powstają zazwyczaj w sposób spontaniczny, nie są celowo odgórnie realizowane. Ich normy formują się ewolucyjnie w toku zżywania się członków w grupie”2. Do grup nieformalnych zaliczamy paczkę koleżanek w szkole. Natomiast grupy formalne są celowe, mają określone zadania oraz strukturę organizacyjną. Ich normy są określane z zewnątrz, stosunkowo słabo (porównując z grupami nieformalnymi) kształtują i modelują osobowość swoich członków. Przykładem grupy formalnej jest nowo powstała klasa szkolna. Granice między tymi dwoma rodzajami grup są bardzo płynne.

 

 

Artykuły o podobnej tematyce z zakresu psychologii i psychoterapii

grupa społeczna psychologia psychoterapia szkoła psychologii studium psychoterapii